Η Επίδραση της Χρήσης Ηλεκτρονικών Συσκευών στη Στάση Σώματος!
Η Σπονδυλική Στήλη ως δομικό σύνολο
Η Σπονδυλική Στήλη (ΣΣ), ως ένα πολύπλοκο δομικό σύνολο διαφορετικών ιστών (επιθυλιακού, ερειστικού, μυϊκού, νευρικού), παρέχει μεταξύ άλλων προστασία και στήριξη σε όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Διαιρείται σε 4 βασικά σπονδυλικά κυρτώματα (αυχενικό, θωρακικό, οσφυϊκό και ιεροκοκκυγικό), τα οποία εξασφαλίζουν την αποδοτικότερη απορρόφηση των κάθετων φορτίσεων («κραδασμών»), την αποτελεσματικότερη διαχείριση του σωματικού βάρους, την δημιουργία ζωτικών χώρων για τα εσωτερικά όργανα του θώρακα και της πυέλου και την ελεύθερη τρισδιάστατη κίνηση του κορμού στον χώρο.
Η διαδικασία εκφύλισης της Σπονδυλικής Στήλης
Όσο η ηλικία αυξάνεται, παρατηρείται εκφύλιση όλων των ιστών στον ανθρώπινο οργανισμό μεταξύ των οποίων και αυτών που εμπλέκονται στο δομικό σύνολο της ΣΣ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της περιεκτικότητας των μεσοσπονδύλιων δίσκων σε νερό, το οποίο καταλαμβάνει το 85% περίπου της σύστασης των δίσκων στην εφηβεία ενώ μόνο το 25% σε ηλικίες άνω των 75 ετών. Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι ακόμη κι όταν δεν δέχονται πρόσθετα εξωτερικά φορτία, βρίσκονται σε κατάσταση ελάχιστης φόρτισης (προ-φόρτιση) και όταν δέχονται φορτίο, η δύναμη («πίεση») που ασκείται στην περιοχή είναι 1,5 φορά το ασκούμενο φορτίο. Αθροιστικά τα φορτία που δέχεται η ΣΣ με το χρόνο είναι τόσο μεγάλα που αυξάνεται σημαντικά η συνολική μακροπρόθεσμη καταπόνησή της.
Στάση σώματος
Συχνά στον καθημερινό λόγο γίνεται αναφορά του όρου «στάση σώματος» (σσ) εννοώντας τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο τοποθετεί τα μέλη του σώματός σου στον χώρο τόσο κατά την στάση όσο και κατά τη διάρκεια της κίνησης. Οι επιθετικοί προσδιορισμοί «σωστό» και «λανθασμένο», ενώ εμπεριέχουν συναισθηματικά φορτισμένες παραπομπές που καθιστούν συχνά την χρήση τους μη πολιτικά ορθή, υπονοούν τη σσ που παραπέμπει σε τροποποίηση των φορτίων και της λειτουργικότητας της εν λόγω περιοχής. Έτσι, με τον όρο «σωστή στάση σώματος» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η θέση και μηχανική των μελών του σώματος κατά τη διάρκεια των οποίων το σώμα δέχεται με δυναμικό τρόπο (διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο) τις λιγότερες δυνατές φορτίσεις, οδηγείται στη μικρότερη δυνατή δαπάνη ενέργειας, έχει τα μεγαλύτερα δυνατά επίπεδα λειτουργικότητας και διατρέχει τον μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης κάκωσης.
Πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών και στάση σώματος
Η πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών, όπως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα και τα βιντεοπαιχνίδια, συνοδεύεται τις περισσότερες φορές από μία «χαλαρή» σσ κατά την οποία όλο το σώμα φαίνεται να ενδίδει στην βαρύτητα, τα εμπλεκόμενα μυϊκά συστήματα να χαλαρώνουν και τα σπονδυλικά κυρτώματα να αυξάνονται. Μία τέτοια στάση αυξάνει την μηχανική επιβάρυνση κυρίως στην οσφυϊκή και αυχενική μοίρα της ΣΣ με αντίστοιχη αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης σπονδυλικού πόνου και δυσλειτουργίας. Όσον αφορά στην αυχενική μοίρα της ΣΣ, όσο το αντικείμενο ενδιαφέροντος, εν προκειμένω η ηλεκτρονική συσκευή, βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από την ευθεία του βλέμματος στο οριζόντιο επίπεδο τόσο η κεφαλή έχει την τάση να μετατοπίζεται προς τα εμπρός με το κέντρο βάρους να μετατοπίζεται προς τα πίσω. Ενδεικτικά αναφέρεται πως για κάθε 2,5 εκατοστά που η κεφαλή μετατοπίζεται προς τα εμπρός, αυξάνεται το βάρος της σχεδόν κατά μισό κιλό και η φόρτιση που δέχεται ο αυχένας κατά 2 φορές το βάρος της.
Προτεινόμενη στρατηγική επιδιόρθωσης
Οι κοινωνικές και εργασιακές εξελίξεις καθιστούν ουτοπική τη ρομαντική ενδεχομένως σκέψη προς επάνοδο σε έναν πιο κινητικά προσδιορισμένο τρόπο εργασίας για τον μέσο «δυτικού» προσανατολισμού εργαζόμενο και πολίτη. Η προσαρμογή θα πρέπει να αφορά το άτομο μέσα στον γοργά εξελισσόμενο κόσμο και όχι το αντίθετο. Σε αυτό το πλαίσιο, ίσως να είναι βοηθητική η υιοθέτηση ενός πιο δραστήριου τρόπου ζωής γενικώς στην καθημερινότητα, όπως χρήση σκάλας και όχι ασανσέρ, περισσότερο περπάτημα σε εφικτές αποστάσεις και όχι αυτοκίνητο/δίκυκλο και περισσότερες οικιακές χειρωνακτικές εργασίες. Στις στρατηγικές ενίσχυσης της «σωστής» σσ προτείνεται η χρήση εργονομικά ανατομικής καρέκλας που θα υποστηρίζει τα φυσιολογικά σπονδυλικά κυρτώματα, η χρήση υποποδίου, η (υπο)στήριξη των αντιβραχίων στο τραπέζι, η τοποθέτηση της χρησιμοποιούμενης ηλεκτρονικής συσκευής στην ευθεία του βλέμματος όταν ο κορμός είναι ευθυγραμμισμένος γύρω από τον κατακόρυφο άξονα και ο επαρκής φωτισμός και αερισμός του περιβάλλοντα χώρου. Δεν πρέπει να αμελείται πως ακόμα και η πιο «σωστή» σσ όταν παραμένει για μακρό χρονικό διάστημα αμετακίνητη, λόγω των αθροιστικών συμπιεστικών φορτίων, καταλήγει να είναι «λανθασμένη». Έτσι, συστήνεται η ανά 20-30 λεπτά αλλαγή θέσης, η έγερση έστω και για λίγα δευτερόλεπτα και οι διατάσεις. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ορθοσωμικής άσκησης με έμφαση στην ενδυνάμωση του εγκάρσιου κοιλιακού, των μυών του πυελικού εδάφους και των μυών της ράχης, καθώς και οι αναπνευστικές ασκήσεις, θα συμπληρώσει τις παραπάνω οδηγίες.
Διεπιστημονικότητα στην όποια προσέγγιση
Σε χρόνιο μυοσκελετικό πόνο ή/και διαγνωσμένες μυοσκελετικές κακώσεις/παθήσεις, θα πρέπει πάντα να υπάρχει η αντίστοιχη συμβουλευτική και καθοδήγηση από τον θεράποντα ιατρό και φυσικοθεραπευτή. Η διεπιστημονική συνεργασία σε επίπεδο πρόληψης και μετά-αποκατάστασης ιατρού, φυσικοθεραπευτή και καθηγητή φυσικής αγωγής η πλειοψηφία της έρευνας, βάσει της σύγχρονης πρακτικής βασισμένης σε ενδείξεις, καταλήγει ότι έχει πλεονεκτικότερα αποτελέσματα από την αντίστοιχη πολυεπιστημονική μονοδιάστατη προσέγγιση.
Επιμέλεια κειμένου: Ελπιδοφόρου Μιχάλης, Φυσικοθεραπευτής, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, Καθηγητής Χορού (PhDc, MSc, PT, BSc).
Πηγή: www.studioone.gr